روش تشخیص بیماری های ویروسی در گیاهان الوده
روشهاي تشخيص ويروسها وعفونت هاي ويروسي:
براي ثابت گردن ويروسي بودن يك بيماري ناشناخته، در ابتدا بايد اثبات نمود كه ميكروارگانيسم‌هاي ديگر در بروز بيماري دخالت ندارد و بعد بايد بطريقي بيماري را منتقل نمود و سپس ويروس ر اجداسازي و مشخصات آنرا تعيين كرد. روشهاي معمول در تشخيص بيماريهاي ويروسي عبارتند از :
1- علائم شناسي(Symptomatology) ، تشخيص ويروسها از روي علائم ايجاد شده روي ميزبان را گويند ولي در خيلي از موارد، علائم بيماريهاي ويروسي ممكن است با يكديگر ويا با عوارض ناشي از عوامل محيطي ويا بيماريهاي ناشي از پاتوژنهاي ديگر مشابهت داشته باشد وتشخيص دهنده را به اشتباه بيندازد.
2- تعيين خواص مرفولوژيكي ويروس، اين روش نيز بعلت شباهت شكلي و نزديك بودن اندازه ويروسهاي مختلف بدون كمك واستفاده از ساير روشها، قطعي نمي‌باشد. از مهمترين وسائل اپتيكي كه براي تشخيص ويروسها استفاده ميشود، ميكروسكوپ الكتروني (Transmission Electron Microscope) TEM مي‌باشدكه در آن بجاي استفاده از نور از الكترونها استفاه ميشود زيرا امواج الكتروني، طول موج بسيار كوتاهي دارند وقدرت رزوليشن آنها تا حد 3/0 نانومتر مي باشد.ومي توان ذرا ويروسي كه در حد نانومتر هستند را براحتي وبه وضوح روئيت كرد وويروسها بعلت نانومتري بودن ذرات آنها با ميكروسكوپ نوري قابل روئيت نيستند ( بجز ويروس مولد آبله كه بزركترين ويروسها هستند بسختي با ميكروسكوپ نوري مشاهده ميشوند،).
3- تعيين خواص فيزيكوشيميائي:، خواص فيزيكوشيميائي از جمله تعيين حد نهائي رقت ويروس،پايداري ويروس در محيط آزمايشگاه و بالاترين درجه حرارت بي‌اثرشدن ويروس ها از خواصي هستند كه از ساليان پيش درتشخيص ويروسها معمول بوده است ولي با افزايش تعداد بيماريهاي ويروسي گونه هاي ويروس و كشف روشها ووسائل پيشرفته ،تشخيص بيوشيميائي كم كم ارزش اوليه خود را از دست داده است. تعيين ضزيب رسوب درسانتريوفاژ،تعيين درصد پروتئين و اسيد نوكلئيك، وزن مولكولي ويروس، تعداد پيكره‌هاي ويروس و تعداد قطعات اسيد نوكلئيك و ميزان مكمل سازي اسيد نوكلئيك ويروس از خواص فيزيكوشيميائي ويروسها محسوب مي شوند كه بكمك آنها مي توان نوع ويروس را تشخيص داد.
4- تستهاي سرولوژيكي : اساس كار اين روش استفاده از آنتي سرم يك ويروس مشخص( كه قبلا با تزريق ويروس خالص شده همان ويروس به يك حيوان خونگرم غير ميزبان بدست آمده را) با آنتي ژن ( نمونه خون يا عصاره بيمارحاوي ويروس ) مي باشد . دراينروشها، از آنتي سرم يكويروس مشخص كه با آنتي ژن يك يا چند ويروس ناشناخته بطور جداگانه تركيب ميشود ودر نهايت با هر كدام از نمونه ها باند ايجاد كرده با توليد رسوب رنگي دهد نمونه مورد نظر همان ويروسي خواهد بود كه در آنتي سرم وجود داشته است.كه يكي از اختصاصيترين و دقيق ترين روشهاي تشخيص ويروسها بحساب مي آيد.ودر زير به توضيح بيشتراينروش مي پردازيم :
هنگامي كه آنتي ژن (Antigen) (كه عبارت است از پروتئين يك ويروس و يا هرنوع پروتئين خارجي ديگر) به حيوانات خونگرم غيرميزبان مانند گاو،گوسفند،خرگوش ، موش و اسب و يا به پرندگاني مانند كبوتر، مرغ ،خروس و بوقلمون تزريق گردد، بدن حيوان براي مبارزه با اين عامل خارجي توليدآنتي بادي مي كند يا به عبارتي در سرم خون آنها پروتئين جديدي بنام آنتي بادي(Antibody) ساخته ميشود كه اگر اين خون از حيوان استخراج شودبه سرم صاف شده ،اين خون آنتي سرم گويند كه اين آنتي سرم ،تنها با همان آنتي‌ژن خاص،كه به حيوان تزريق شد واكنش مثبت نشان مي‌دهد.وبه همين دليل با استفاده از آنتي سرم خاصي ، نوع خاصي از ويروس را مي توان تشخيص داد.
هرآنتي ژن داراي محلي خاص براي باند شدن با آنتي بادي مي باشد كه به آن نشانگر آنتي ژن (Antigenic determinant) مي‌گويند و در سطح خود داراي ،گروههاي خاصي از 10-6 آمينو اسيد بوده كه باعث رسوب توليدات هر كدام ازآنتي باديها ميشود وآنتي باديها داراي واكنشهاي اختصاصي هستند. آنتي سرم (Antiserum) يا سرم خون حيوانات داراي آنتي بادي، مخلوطي از انواع آنتي باديها مي باشند كه به اين مخلوط آنتي باديها، پلي كلونال (Polyclonal antibodies) گويند.
شکل 12- روش خالص سازی و تشخیص ویروس های گیاهی